Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự

Luật sư Tân Bình – Văn phòng luật sư Trần Toàn Thắng bảo vệ quyền và lợi ích của đương sự trong vụ án Tranh chấp hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại huyện Krông Búk, Đắk Lắk

Tóm tắt nội dung và quá trình tố tụng của vụ án:

Trong khoảng thời gian từ Tháng 03/2021 đến Tháng 01/2022, Nguyễn Văn V (không có giấy phép kinh doanh trong lĩnh vực cho vay, cấp tín dụng) đã cho 07 người vay với 23 lượt vay, chu kỳ vay từ 25 đến 48 ngày, lãi suất từ 152%/năm đến 608%/năm (gấp 7,6 lần đến 30,4 lần mức lãi suất cao nhất theo quy định của Bộ luật Dân sự). Tổng số tiền V cho vay là 305.000.000 đồng. Tổng số tiền V thu lợi bất chính là 78.605.799 đồng, trong đó: Tiền lãi vượt quá mức quy định của Bộ luật Dân sự là 71.905.799 đồng, phí vay tiền là 6.700.000 đồng

Bản án hình sự sơ thẩm số 70/2022/HS-ST ngày 22/9/2022 của Tòa án nhân dân tỉnh T áp dụng khoản 1 Điều 201; điểm i, s khoản 1 Điều 51; Điều 47 Bộ luật Hình sự; khoản 2 Điều 106 Bộ luật Tổ tụng hình sự xử phạt Nguyễn Văn V 90.000.000 đồng về tội “Cho vay lãi nặng trong giao dịch dân sự”. Buộc Nguyễn Văn V nộp lại số tiền 78.605.799 đồng thu lợi bất chính để sung công. Ngoài ra, bản án sơ thẩm còn tuyên xử lý vật chứng, án phí và quyền kháng cáo.

Ngày 13/10/2022, Hội đồng xét xử sơ thẩm ra Thông báo số 3965/2022/TA- TB về việc sửa chữa, bổ sung bản án như sau: Đối với số tiền 78.605.799 đồng thu lợi bất chính, thu từ người vay gồm khoản tiền lãi vượt quá quy định của pháp luật và khoản tiền phí, do những người vay không yêu cầu trả lại buộc bị cáo phải nộp lại để sung công.

Qua công tác kiểm sát bản án, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng rút hồ sơ vụ án để nghiên cứu theo thẩm quyền.

Ngày 23/3/2023, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 29/QĐ-VC2, đề nghị Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng xét xử theo thủ tục giám đốc thẩm, sửa Bản án sơ thẩm nêu trên đối với phần áp dụng biện pháp tư pháp, theo hướng tuyên trả 78.605.799 đồng cho những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.

Quyết định giám đốc thẩm số 12/2023/HS-GĐT ngày 05/5/2023 của Ủy ban Thẩm phán Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng chấp nhận toàn bộ kháng nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng.

Vấn đề cần rút kinh nghiệm:

Chứng cứ, tài liệu có tại hồ sơ vụ án thể hiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan (người vay) – Lê Thanh Hải M yêu cầu cân đối lại khoản tiền lãi và trả lại cho anh số tiền vượt quá, còn những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khác không có ý kiến gì về vấn đề dân sự. Tại phiên tòa sơ thẩm, tất cả những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đều vắng mặt.

Theo hướng dẫn tại khoản 2 Điều 2 và khoản 2 Điều 5 Nghị quyết số 01/2021/NQ-HĐTP ngày 20/12/2021 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng Điều 201 Bộ luật Hình sự thì Tòa án sơ thẩm phải tuyên trả lại khoản tiền Nguyễn Văn V đã thu lợi bất chính (78.605.799 đồng) cho những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan (người vay), nhưng Tòa án cấp sơ thẩm đã tuyên tịch thu sung công quỹ Nhà nước số tiền này là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, xâm phạm đến lợi chính đáng của đương sự.

Thông báo sửa chữa, bổ sung bản án của Hội đồng xét xử cấp sơ thẩm có nội dung ghi nhận ý kiến của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan về việc không yêu cầu trả lại khoản tiền thu lợi bất chính là không đúng với tình tiết khách quan của vụ án.

Tại phiên tòa sơ thẩm, Kiểm sát viên đề nghị Hội đồng xét xử giải quyết về vật chứng và biện pháp tư pháp theo quy định của pháp luật, nhưng khi kiếm sát bản án đã không phát hiện vi phạm của Tòa án để kịp thời kháng nghị phúc thẩm.