Bài viết này sẽ phân tích thẳm quyền, trách nhiệm và nghĩa vụ của UBND phường đồng thời lưu ý một số điểm mới cầ chú ý để người dân, doanh nghiệp và cán bộ thực thi hiệu quả.

1. Vai trò của UBND phường trong quản lý hành chính

UBND phường là cơ quan hành chính nhà nước cấp cơ sở, trực tiếp quản lý đời sống dân cư trên địa bàn phường. Cơ quan này thực hiện chức năng quản lý nhà nước toàn diện bao gồm các lĩnh vực: dân cư, tư pháp – hộ tịch, lao động, đất đai, xây dựng, y tế, giáo dục, an ninh trật tự và nhiều lĩnh vực khác

UBND phường cũng là nơi tiếp nhận giải quyết và xác nhận các loại hồ sơ giấy, giấy tờ hành chsinh của công dân theo quy định pháp luật.

1.1. Hộ tịch – dân cư

Từ ngày 1/7/2025, UBND cấp xã tiếp tục có thẩm quyền:

– Đăng ký khai sinh, kết hôn, khai tử;

– Bổ sung, xác nhận tình trạng hôn nhân;

– Đăng ký tạm trú, tạm vắng;

– Xác nhận cư trú

– Ghi chú thay đổi, cái chỉnh, bổ sung thông tin hộ tịch;

– Cấp trích lục hộ tịch;

– Tiếp nhận, quản lý cơ sở dữ liệu dân cư trên địa bàn, xác nhận thông tin cứ trú.

Đối với các phường thuộc đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt, việc đăng ký hộ tịch sẽ chuyển sang mô hình “Trung tam hành chính một cửa đặc khu” nhằm đồng bộ quản lý số hóa.

1.2. Lĩnh vực lao động – thương binh xã hội

Đối với lĩnh vực này, UBND phường có thẩm quyền:

– Xác nhận hộ nghèo, cận nghèo, đối tượng bảo trợ xã hội;

– Tiếp nhận, xác nhận hồ sơ trọ cấp, chế độ người có công;

– Giới thiệu hồ sơ vay vốn chính sách xã hội;

– Xác nhận hồ sơ bảo hiểm thất nghiệp, việc làm.

1.3. Đất đai – xây dựng – môi trường

UBND xã, phường có quyền:

– Xác nhận nguồn gốc sử dụng đất, tình trạng tranh chấp đất khi người dân làm hồ sơ đất;

– Tiếp nhận hồ sơ chuyển mục đích sử dụng đất hoặc cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đấtt lần đầu;

– Kiểm tra, xử lý vi phạm trật tự xây dựng, lấn chiếm đất công;

– Tuyên truyền, giám sát bảo vệ môi trường tại địa phương.

Riêng tại đặc khu hành chính – kinh tế, UBND cơ sở sẽ hoạt động theo cơ chế “Chính quyền một cấp”, trực thuộc trực tiếp UBND đặc khu, giúp rút ngắn quy trình cấp phép đất đai, đầu tư.

1.4. Chứng thực – hành chính công

UBND cấp xã vẫn có trách nhiệm:

– Chứng thực chữ ký, bản sao từ bản chính, hợp đồng giao dịch thông thường;

– Tiếp nhận hồ so hành chính theo cơ chế một cửa, một cửa liên thông;

– Quản lý con dấu, lưu trữ hồ sơ điện tử và chuyển dữ liệu lên hệ thống chung của tỉnh.

Từ ngày 1/7/2025, các địa phương sẽ triển khai chứng thực số toàn trình, cho phép người dân xác thực văn bản bằng mã QR thay vì dấu đỏ.

1.5. Lĩnh vực Văn hóa – giáo dục – y tế

– Xác nhận hồ sơ học sinh, sinh viên (vay vốn, miễn giảm học phí);

– Tổ chức các hoạt động văn hóa, phong trào.

1.6. An ninh, trật tự, phòng chống tệ nạn

UBND cấp xã, phường chịu trách nhiệm:

– Phối hợp công an giữ gìn an ninh trật tự, an toàn xã hội;

– Quản lý hộ khẩu tạm trú, tạm vắng, phòng chống ma túy, bạo lực gia đinh;

– Chỉ đạo tổ dân phố, trưởng khóm/ ấp trong công tác tuyên truyền pháp luật, hòa giải cơ sở.

2. Cách nộp hồ sơ hành chính tại UBND phường

Theo Nghị định 118/2025/NĐ-CP, người dân có thể nộp hồ sơ:

– Trực tiếp tại Bộ phận Một cửa UBND phường;

– Qua dịch vụ bưu chính công ích;

– Trực tuyến tại Cổng Dịch vụ công quốc gia hoặc Cổng DVC của tỉnh/thành phố.

Thời gian giải quyết được công khai minh bạch theo từng thủ tục.

3. Lưu ý khi thực hiện thủ tục hành chính tại phường

– Mang theo CCCD, giấy tờ gốc (nếu cần chứng thực);

– Chuẩn bị bản sao để đối chiếu khi nộp;

– Có thể theo dõi tiến độ hồ sơ trực tuyến;

– Nếu cán bộ gây phiền hà, người dân được quyền phản ảnh qua đường dây nóng của UBND tỉnh/ thành phố.

4. Kết luận

Sau sáp nhận đơn vị hành chính, khi mô hình chính quyền 2 cấp được triển khai, UBND phường trở thành cấp trực tiếp phục vụ người dân, đảm nhiệm hầu hết các thủ tục hành chính cơ bản.

Việc hiểu rõ thẩm quyền của UBND phường giúp người dân thực hiện hồ sơ đúng nơi, đúng quy định, tiết kiệm thời gian và chi phí.