Nội dung vụ án dân sự
Nguyên đơn bà Đàm Thị Thừa khởi kiện yêu cầu Tòa án chia phần di sản thừa kế của ông Nguyễn Tẩu (chồng của Bà, chết năm 1995) để lại trong khối tài sản chung của vợ chồng là 1/2 ngôi nhà và tài sản khác gắn liền diện tích đất 287,6m, thuộc thửa đất số 394, tờ bản đồ D4-IV-D-b cho hàng thừa kế thứ nhất của ông Tẩu gồm Bà và 06 người con: Bà Nguyễn Thùy Trang, ông Nguyễn Tiến, bà Nguyễn Thị Tuyết Minh, bà Nguyễn Thị Minh Tinh, ông Nguyễn Hữu Thanh, ông Nguyễn Thanh Tịnh (riêng bà Nguyễn Thị Trinh đã được chia trước 40m đất và xây dựng nhà ở ổn định nên từ chối không hưởng phần di sản còn lại). Bà Thừa đề nghị được nhận nhà đất bằng hiện vật, tiếp tục sở hữu, sử dụng nhà đất để ở và trả lại giá trị bằng tiền cho các đồng thừa kế khác.
Bị đơn ông Nguyễn Hữu Thanh thống nhất yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn, xin nhận kỷ phần bằng giá trị. Riêng bị đơn ông Nguyễn Thanh Tịnh, hiện đang ở trên nhà đất tranh chấp, không đồng ý chia thừa kế, Ông muốn giữ nguyên nhà đất như hiện nay để ở và làm nơi thờ tự.
Quá trình giải quyết vụ án
Bản án dân sự sơ thẩm số 26/2018/DSST ngày 27/4/2018 của Tòa án nhân dân thành phố X, tỉnh Y quyết định:
“Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà Đàm Thị Thừa và sự tự nguyện của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bà Nguyễn Thùy Trang, ông Nguyễn Tiến, bà Nguyễn Thị Tuyết Minh, bà Nguyễn Thị Minh Tính giao lại kỷ phần của mỗi người được hưởng cho mẹ (Bà Đàm Thị Thừa) toàn quyền sở hữu, sử dụng, định đoạt.
Bà Đàm Thị Thừa được quyền tiếp tục sở hữu, sử dụng căn nhà cấp 4 cùng các công trình kiến trúc khác và các cây trồng trên đất gắn liền với diện tích đất 287,6m, thuộc thửa đất số 394, tờ bản đồ D4-IV-D-b…
Bà Đàm Thị Thừa phải trả lại giá trị bằng tiền đối với các kỷ phần cho ông Nguyễn Hữu Thanh được hưởng từ di sản là 216.442.562 đồng; ông Nguyễn Thanh Tịnh được hưởng từ di sản là 216,442.562 đồng.
Bà Đàm Thị Thừa phải trả lại giá trị bằng tiền đối với giá trị tài sản phát sinh của vợ chồng ông Tịnh, bà Nhung là 22.655.593 đồng.
Bà Đàm Thị Thừa có nghĩa vụ kê khai, làm thủ tục đăng ký với cơ quan có thẩm quyền để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai”.
Ngoài ra, Bản án sơ thẩm còn tuyên về án phí, chi phí tố tụng và quyền kháng cáo cho các đương sự.
Ngày 11/12/2018, Tòa án nhân dân thành phố X ban hành Quyết định số 01/2018/QĐ-SCBSBA về việc sửa chữa, bổ sung Bản án dân sự sơ thẩm số 26/2018/DSST ngày 27/4/2018.
Ngày 15/02/2022, VKSND thành phố X, tỉnh Y có Báo cáo số 04/BC-VKS- DS đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm đối với Bản án dân sự sơ thẩm số 26/2018/DSST ngày 27/4/2018 của Tòa án nhân dân thành phố X.
Ngày 01/6/2022, bà Đàm Thị Thừa có đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm đối với Bản án dân sự sơ thẩm nêu trên.
Ngày 30/8/2022, Viện trưởng VKSND cấp cao tại Đà Nẵng ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 63/2022/QĐKNGĐT-VKS-DS đề nghị Ủy ban thẩm phán TAND cấp cao tại Đà Nẵng xét xử giám đốc thẩm, hủy Bản án dân sự sơ thẩm số 26/2018/DSST ngày 27/4/2018 và Quyết định sửa chữa, bổ sung bản án sơ thẩm số 01/2018/QĐ-SCBSBA ngày 11/12/2018 của Tòa án nhân dân thành phố X, tỉnh Y.
Tại Quyết định giám đốc thẩm số 58/2022/DS-GĐT ngày 25/9/2022 của TAND cấp cao tại Đà Nẵng đã chấp nhận kháng nghị của Viện trưởng VKSND cấp cao tại Đà Nẵng, hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 26/2018/DSST ngày 27/4/2018 và Quyết định sửa chữa, bổ sung bản án sơ thẩm số 01/2018/QĐ- SCBSBA ngày 11/12/2018 của Tòa án nhân dân thành phố X, tỉnh Y để giải quyết lại theo thủ tục sơ thẩm.
Những vấn đề cần rút kinh nghiệm
Tại phần quyết định Bản án dân sự sơ thẩm số 26/2018/DSST ngày 27/4/2018 của Tòa án nhân dân thành phố X, tỉnh Y (được tuyên tại phiên tòa) thể hiện:
“Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn bà Đàm Thị Thừa và sự tự nguyện của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan bà Nguyễn Thùy Trang. ông Nguyễn Tiển, bà Nguyễn Thị Tuyết Minh, bà Nguyễn Thị Minh Tính giao lại kỷ phần của mỗi người được hưởng cho mẹ (Bà Đàm Thị Thừa) toàn quyền sở hữu, sử dụng, định đoạt.
Bà Đàm Thị Thừa được quyền tiếp tục sở hữu, sử dụng căn nhà cấp 4 cùng các công trình kiến trúc khác và các cây trồng trên đất gắn liền với diện tích đất 287,6m, thuộc thửa đất số 394…
Bà Đàm Thị Thừa phải trả lại giá trị bằng tiền đối với các kỷ phần cho ông Nguyễn Hữu Thanh được hưởng từ di sản là 216.442.562 đồng; ông Nguyễn Thanh Tịnh được hưởng từ di sản là 216.442.562 đồng.
Bà Đàm Thị Thừa phải trả lại giá trị bằng tiền đối với giá trị tài sản phát sinh của vợ chồng ông Tịnh, bà Nhung là 22.655.593 đồng…”.
Tuy nhiên, tại phần quyết định của các bản án mà Tòa án nhân dân thành phố X gửi cho bà Đàm Thị Thừa và Viện kiểm sát nhân dân thành phố X lại ghi thêm nội dung: “Vợ chồng ông Nguyễn Thanh Tịnh, bà Đinh Thị Nhung được quyền lưu cư trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày bà Đàm Thị Thừa thi hành án đủ số tiền 239.098.155 đồng (216.442.562 đồng + 22.655.593 đồng) cho vợ chồng ông Tịnh, bà Nhung để tạo lập nơi ở khác.”
Đồng thời, ngày 11/12/2018, Tòa án nhân dân thành phố X lại ban hành Quyết định số 01/2018/QĐ-SCBSBA về việc sửa chữa, bổ sung bản án sơ thẩm có nội dung: “Tại dòng thứ 9 từ trên xuống, trang số 6 của bản án đã ghi: “Bà Đàm Thị Thừa có nghĩa vụ kê khai, làm thủ tục đăng ký với cơ quan có thẩm quyền để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai”. Nay sửa chữa, bổ sung như sau: “Bà Đàm Thị Thừa có nghĩa vụ kê khai, làm thủ tục đăng ký với cơ quan có thẩm quyền để được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai. Vợ chồng ông Nguyễn Thanh Tịnh, bà Đinh Thị Nhung được quyền lưu cư trong thời hạn 06 tháng kể từ ngày bà Đàm Thị Thừa thi hành án đủ số tiền 239,098.155 đồng (216.442.562 đồng + 22.655.593 đồng) cho vợ chồng ông Tịnh, bà Nhung để tạo lập nơi ở khác.” .
Như vậy, việc Tòa án cấp sơ thẩm sửa chữa, bổ sung vào phần quyết định của bản án sơ thẩm nội dung hoàn toàn mới so với Biên bản nghị án và bản án được tuyên tại phiên tòa là không đúng quy định tại Điều 268 Bộ luật Tố tụng dân sự năm 2015. Thực tế, tồn tại nhiều Bản án sơ thẩm cùng số 26/2018/DSST cùng ngày 27/4/2018 và Quyết định số 01/2018/QĐ-SCBSBA về việc sửa chữa, bổ sung bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân thành phố X có nội dung tại phần quyết định khác nhau dẫn đến không thể thi hành án.
