NỘI DUNG VỤ ÁN.
Vợ chồng ông Lâm Thơ Đông, bà Trần Thị Huề (chết năm 2005) và em trai bà Huề là Trần Công Bình (chết năm 2016) được thừa hưởng phần tài sản của cụ Cao Thị Chừ (mẹ của bà Huế) là ngôi nhà gắn liền diện tích đất 140,1m tại thôn Mỹ Xuân 1, xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên. Khi xây dựng nhà, cụ Chử có chừa ra khoảng 0,4m đất phía Đông để trổ cửa sổ (giáp ranh với đất của bà Đinh Thị Mến). Nhà đất này trước đây do ông Trần Công Bình trực tiếp quản lý.
Năm 2006, gia đình ông Trần Công Bình đi làm ăn xa nên cho ông Nguyễn Đình Triển thuê nhà, thời hạn 10 năm. Sau đó, ông Trần Công Bình và vợ là bà Nguyễn Thị Sen để lại nhà, đất cho ông Đông được quyền sở hữu và làm nơi thờ cúng cha mẹ, khi ông Triển hết thời hạn thuê nhà.
Đầu năm 2017, ông Đông nhận lại nhà từ ông Triển và tiến hành xây dựng nhà mới thì vợ chồng ông Nguyễn Đình Triển, bà Trần Thị Như Phấn ngăn cản không cho Ông xây dựng trên phần đất 0,4m mà cụ Chừ để trổ cửa sổ. Đất của gia đình Ông và đất của bà Mến được thể hiện rõ trên sơ đồ địa chính của UBND xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa là phần đất có chiều ngang 0,4m là của gia đình Ông.
Ông Lâm Thơ Đông khởi kiện yêu cầu vợ chồng ông Nguyễn Đình Triển, bà Trần Thị Như Phấn phải chấm dứt hành vi cản trở quyền sử dụng đất của Ông, yêu cầu hủy GCNQSDĐ cấp cho vợ chồng ông Triển; công nhận diện tích đất 6,2m thuộc quyền sử dụng đất của Ông.
Ông Nguyễn Đình Triển cho rằng, năm 2015, vợ chồng Ông đã nhận chuyển nhượng 60m2 đất của bà Đinh Thị Mến. Vợ chồng Ông đã được cấp GCNQSDĐ ngày 17/7/2015. Phần đất 0,4m thuộc quyền sử dụng của Ông theo GCNQSDĐ mà bà Mến đã chuyển nhượng cho nên Ông không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của ông Đông.
QUÁ TRÌNH GIẢI QUYẾT CỦA TÒA ÁN
Bản án dân sự sơ thẩm số 09/2020/DS-ST ngày 29/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên, quyết định:
“1. Chấp nhận yêu cầu của ông Lâm Thơ Đông theo đơn khởi kiện ngày 27/4/2017. Công nhận diện tích đất tranh chấp 6,2m tọa lạc tại thôn Mỹ Xuân 1, xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên thuộc quyền sử dụng đất của ông Lâm Thơ Đông, buộc vợ chồng ông Nguyễn Đình Triển, bà Trần Thị Như Phấn chẩm dứt hành vi cản trở quyền sử dụng đất của gia đình ông Lâm Thơ Đông (kèm theo sơ đồ hiện trạng lập ngày 05/01/2018 và biên bản định giá tài sản lập ngày 01/02/2018).
2. Ghi nhận sự tự nguyện thương lượng của ông Lâm Thơ Đông giữ nguyên phần mái ngói của nhà ông Nguyễn Đình Triển nhô ra bề (0,15m X 4,78m) và bề (0,1m x 8,18m) trên phần không gian của diện tích đất tranh chấp 6,2m (kèm theo sơ đồ và biên bản định giá tài sản).
Kiến nghị UBND huyện Tây Hòa cấp và điều chỉnh lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số BB765744 ngày 20/3/2012 cấp cho bà Đinh Thị Mến đã chuyển nhượng cho ông Nguyễn Đình Triển ngày 17/7/2015 theo đúng với thực trạng quyền sử dụng đất như bản án đã tuyên.”
Ngoài ra bản án sơ thẩm còn tuyên về án phí theo quy định.
Ngày 07/10/2020, bị đơn ông Nguyễn Đình Triển và bà Trần Thị Như Phấn kháng cáo bản án sơ thẩm, đề nghị không chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn.
Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng đề nghị Hội đồng xét xử, căn cứ khoản 3 Điều 308 BLTTDS 2015: Chấp nhận một phần kháng cáo của bị đơn ông Nguyễn Đình Triển, bà Trần Thị Như Phấn; hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 09/2020/DS-ST ngày 29/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên; giao hồ sơ cho Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm.
Bản án dân sự phúc thẩm số 57/2022/DS-PT ngày 09/3/2022 của Tòa án nhân dân cấp cao tại Đà Nẵng, quyết định:
“Căn cứ khoản 3 Điều 308; Điều 310; khoản 3 Điều 148 Bộ luật Tố tụng dân sự. Chấp nhận một phần kháng cáo của ông Nguyễn Đình Triển, bà Trần Thị Như Phấn; hủy toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 09/2020/DS-ST ngày 29/9/2020 của Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên và chuyển hồ sơ vụ án cho Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên giải quyết lại vụ án theo thủ tục sơ thẩm”.
Ngoài ra, bản án còn tuyên về án phí theo quy định.
NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN RÚT KINH NGHIỆM
Ông Lâm Thơ Đông cho rằng, ngôi nhà gắn liền diện tích đất 140,1m do Ông đang quản lý, sử dụng tại thôn Mỹ Xuân 1, xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên có nguồn gốc là của bà Cao Thị Chừ (mẹ vợ ông Đông) xây dựng và để lại cho ông Trần Công Bình. Sau đó, ông Bình và vợ là bà Nguyễn Thị Sen để lại nhà đất này cho ông Đông được quyền sở hữu, sử dụng làm nơi thờ cúng cha mę.
Cụ Cao Thị Chừ (chết năm 1960), con của cụ Chừ gồm có bà Trần Thị Huề (vợ ông Đông – chết năm 2005) và ông Trần Công Bình (chết năm 2016). Trước năm 2016, gia đình ông Trần Công Bình đi làm ăn xa nên vợ chồng ông Bình đồng ý cho ông Đông được quyền sở hữu đối với nhà đất của cụ Chử. Năm 2017, ông Đông phá dỡ nhà cũ và xây dựng nhà mới thì xảy ra tranh chấp với vợ chồng ông Nguyễn Đình Triển, bà Trần Thị Như Phấn.
Tuy nhiên, cụ Cao Thị Chừ, bà Trần Thị Huế và ông Trần Công Bình đều đã chết. Nhà đất của cụ Chừ chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Quá trình giải quyết vụ án, tòa án cấp sơ thẩm không đưa bà Nguyễn Thị Sen (vợ ông Bình) vào tham gia tố tụng để xác định vợ chồng ông Bình, bà Sen đã cho ông Đông nhà đất của cụ Chừ hay chưa? để xác định ông Lâm Thơ Đông có phải là người được quyền sở hữu, sử dụng hợp pháp ngôi nhà gắn liền với diện tích 140m hay không?.
Mặt khác, tại đơn trình bày ngày 24/7/2017, ông Lâm Thơ Đông cho rằng “…Nguồn gốc đất theo đơn khởi kiện và theo hồ sơ địa chính thì gia đình Ông (bà Huề) có kê khai 179m đất thổ cư (trong đó 99m quy hoạch đất ở và 80m đất quy hoạch giao thông) chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất”; cũng như Biên lai thu thuế nhà, đất năm 2009, 2010 thể hiện người nộp thuế là bà Trần Thị Huề. Khi giải quyết vụ án, tòa án cấp sơ thẩm cũng chưa thu thập chứng cứ để xác minh làm rõ Biên lai thu thuế nhà, đất và diện tích 179m2 đất bà Huề kê khai có liên quan gì với 140,1m đất tại địa chỉ thôn Mỹ Xuân 1, xã Hòa Thịnh, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên hay không để làm cơ sở giải quyết vụ án.
Khi chưa thu thập đầy đủ chứng cứ, chưa làm rõ những nội dung nêu trên, nhưng tòa án cấp sơ thẩm đã quyết định chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Lâm Thơ Đông là giải quyết vụ án chưa đúng quy định của pháp luật.
